อบรมการจัดทำ web blog

จัดทำด้วยโปรแกรม wordpress จากวิทยากร โรงเรียนนารายณ์คำผงวิทยา  อำเภอโนนนารายณ์ จังหวัดสุรินทร์ 

ARATCHAYA BORANPRASIT

นางอรัชญา โบราญประสิทธิ์

ทฤษฎี หมวกหกใบ ของเอ็ดเวิร์ด เดอ โบโน(Edward De Bono)

การคิดแบบหมวก 6 ใบ(Six thinking hats)เอ็ดเวิร์ด เดอ โบโน(Edward De Bono) (อ้างใน สถาบันพัฒนาผู้บริหารการศึกษา, 2547:53)
ได้เสนอแนวคิดเกี่ยวกับ “การคิด” ไว้ว่า การคิดเป็นขุมทรัพย์ที่มีค่าที่สุดของมนุษย์ อุปสรรคที่สำคัญ
ของการคิด คือ ความสับสน ทั้งนี้ เนื่องจาก เราพยายามจะกระทำหลายอย่างในเวลาเดียวกัน จึงทำให้
การคิดไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร และใช้เวลามาก ดังนั้น การแสดงบทบาทสมมุติ จึงสามารถช่วยให้
บุคคลแสดงพฤติกรรม และความคิดอย่างตรงไป ตรงมา และไม่สับสน จึงนำสีของหมวกมาเป็นสื่อ
ที่จะให้ผู้ที่สวมแสดงความคิด และปฏิบัติที่เฉพาะเจาะจง ตามสีของหมวก โดย เอ็ดเวิร์ด เดอ โบโน
ได้กำหนดการคิดเป็นหมวก 6 สี ที่เรียกว่า หมวกความคิด 6 ใบ(Six thinking hats) มี 6 สี ซึ่ง
ความหมายของหมวกแต่ละสี มีดังนี้
1. หมวกสีขาว
สีขาวเป็นสีที่มีความเป็นกลาง มีลักษณะของความว่างเปล่า จึงให้หมวก
สีขาวเป็นการคิดที่มีลักษณะเป็นกลาง คิดเกี่ยวกับตัวเลข และข้อเท็จจริงต่าง ๆ คำถามที่มักใช้กระตุ้น
ให้เกิดการคิดดังกล่าว เช่น มีข้อมูลอะไรบ้าง เราต้องการข้อมูลอะไรบ้าง เราได้ข้อมูลที่ต้องการ
มาด้วยวิธีใด ฯลฯ การคิดแบบหมวกสีขาว ต้องสมมุติตัวเองเป็นเครื่องคอมพิวเตอร์ ไม่มีอารมณ์
ไม่มีการตีความ มีแต่ข้อเท็จจริงเท่านั้น
2. หมวกสีแดง
สีแดงเป็นสีแห่งความโกรธ ความฉุนเฉียว ความรุนแรงของอารมณ์ การคิด
แบบหมวกสีแดงจึงเป็นการคิดที่เกี่ยวกับการแสดงออกของอารมณ์ ความรู้สึก รสนิยม ความพอใจ
ความประทับใจ ฯลฯ คำถามที่ใช้กระตุ้นให้เกิดความคิดแบบหมวกสีแดง เช่น รู้สึกอย่างไรต่อ…
รู้สึกอย่างไรกับสิ่งที่ทำ รู้สึกอย่างไรกับความคิดนี้ ฯลฯ
3. หมวกสีดำ
สีดำหมายถึงความเศร้าโศก มืดมน และการปฏิเสธ การคิดแบบหมวกสีดำ
จึงเป็นการคิดที่เกี่ยวข้องกับด้านลบโดยมีเหตุผลประกอบ การคิดใช้เหตุผลในการปฏิเสธ คิดหา
จุดบกพร่อง จุดด้อย ฯลฯ การคิดแบบหมวกสีดำ เป็นวิธีการคิดที่ช่วยให้การทำงานมีความ
รอบคอบ เป็นการคิดที่ช่วยป้องกันไม่ให้เราคิด หรือตัดสินใจที่เสี่ยง คำถามที่ใช้กระตุ้นให้เกิด
ความคิดแบบหมวกสีดำ เช่น จุดอ่อนของ…คืออะไรบ้าง อะไรคือสิ่งที่ผิดพลาด การ(กระทำ…)
ทำให้เกิดผลเสียอะไรบ้าง สิ่งนี้คุ้มค่าที่จะทำหรือไม่ ฯลฯ
4. หมวกสีเหลือง
สีเหลืองเป็นสีของตะวัน แสดงถึงความร่าเริงแจ่มใส การคิดแบบหมวก
สีเหลือง จึงเป็นการคิดเชิงบวก การคิดมองโลกในแง่ดี เป็นการคิดที่แสดงถึงความสว่างไสว คำถาม
ที่ใช้กระตุ้นให้คิดแบบหมวกสีเหลือง เช่น จุดดี/ข้อดีของ…คืออะไร ผลดีคืออะไร ทำอย่างไรจึงจะ
เกิดประโยชน์มากขึ้นอีก ฯลฯ การคิดแบบหมวกสีเหลือง จะช่วยเปิดโอกาสให้มีการแสวงหา และ
พัฒนาสิ่งใหม่ เป็นการคิดที่นำไปสู่การคิดสร้างสรรค์ต่อไป
5. หมวกสีเขียว
สีเขียวเป็นสีของผัก หญ้า หมายถึงความอุดมสมบูรณ์ และการเจริญเติบโต
การคิดแบบหมวกสีเขียว จึงเป็นการคิดริเริ่มสร้างสรรค์ และความคิดสิ่งใหม่ ๆ ความสมบูรณ์
ความก้าวหน้า คำถามที่ใช้กระตุ้นให้คิดแบบหมวกสีเขียว เช่น ผู้เรียนจะนำความคิดนี้ไปทำ(สร้าง/
ปรับปรุง/พัฒนา)อะไรได้บ้าง ถ้าจะให้…ดีขึ้น จะต้องปรับปรุง/เปลี่ยนแปลงอย่างไรบ้าง ฯลฯ การคิด
แบบหมวกสีเขียวจะเกิดขึ้นได้ ต้องอาศัยความเคลื่อนไหวทางความคิด การมีจินตนาการ
การปรับเปลี่ยนแนวคิด เข้าลักษณะคิดใหม่ ทำใหม่ ด้วยวิธีใหม่ เพื่อให้มีการเปลี่ยนแปลงที่ดีเกิดขึ้น
6. หมวกสีน้ำเงิน
หรือสีฟ้า สีน้ำเงิน เป็นสีที่ให้ความรู้สึกสงบ เยือกเย็น เป็นสีของท้องฟ้า
ที่อยู่เหนือสรรพสิ่งทั้งหลาย การคิดแบบหมวกสีน้ำเงิน จึงเป็นการคิดที่เกี่ยวข้องกับการควบคุม และ
การบริหารกระบวนการคิด เพื่อให้เกิดความชัดเจนในเรื่องของความคิดรวบยอด ข้อสรุป การยุติ
ข้อขัดแย้ง การมองเห็นภาพ และการดำเนินการที่มีขั้นตอน เป็นระบบ คำถามที่กระตุ้นให้แสดง
ความคิดแบบหมวกสีน้ำเงิน เช่น ขั้นตอนของเรื่องนี้คืออะไร? เรื่องนี้จะสรุปอย่างไร? ของเขตของ
ปัญหาคืออะไร?
ในการฝึกการคิดให้กับผู้เรียน ไม่ว่าจะเป็นเวลาขณะที่ทำการจัดการเรียนรู้ หรือในการวัดผลการเรียนรู้ในวิชาใดก็ตาม ครูควรตั้งคำถามให้ผู้เรียนได้ใช้ความคิดหลากหลาย โดยอาจจะนำแนว
ทางการคิดแบบหมวก 6 ใบไปเป็นแนวทางให้ผู้เรียนคิดอย่างหลากหลายแตกต่างกันได้ เพื่อพัฒนา
สมองของผู้เรียน ให้มีความสามารถในการคิดมากขึ้น
หากคุณเป็นคุณครู คุณจะเลือกใช้หมวกสีอะไร ทำไมถึงเลือกสี....นี้ ??????